Wąż, Wino, Wulkan

We wpisie o nowo- odkrytym  lararium, złożyłem obietnicę, że napiszę jeszcze o tych domowych kaplicach. Słowo zostaje dotrzymane, zapraszam do lekko surrealistycznej podróży do Pompejów.

Tzw. Dom Stulecia ( wł. Casa del Centenario )to jeden z najbogatszych i największych domów odkrytych w Pompejach. Jego współczesna nazwa upamiętnia fakt, że odkryto go w 18 stulecie od erupcji Wezuwiusza. 

Także tutaj nie mogło zabraknąć lararium. Szczególnie intrygujący jest fresk zdobiący to pomieszczenie. Pozornie nie ma on ładu i składu, postarajmy się jednak przyjrzeć mu bliżej.

Na samym dole, u stóp ołtarza widzimy wężowego geniusza, Agatodajmona, wijącego się wśród łąk. Jak już wiemy był to częsty motyw w lararia. O wiele ciekawsze ( nie ujmując oczywiście złocistym splotom opiekuna pól ) przedstawienia widzimy wyżej. 

Centralne miejsce zajmuje wyobrażenie góry- utożsamia się je z wizerunkiem Wezuwiusza. Byłoby to wiec pierwsze znane nam przedstawienie tego wulkanu w sztuce. Daje Nam też pojęcie o tym jak Wezuwiusz mógł wyglądać przed erupcją- dziś bowiem w jego centrum zionie potężna kaldera, pamiątka po tragicznej erupcji z 79 r. n. e. Zbocza wulkanu porastają drzewa, a po jego lewej stronie widać dwie winnice. Żyzne wulkaniczne gleby doskonale nadawały się do uprawy rozmaitych roślin. Zwróćcie szczególną uwagę w jaki sposób je namalowano- zarówno drzewa jak i winnice oddano pojedynczymi pociągnięciami pędzla, pomimo to od razu wiemy o co chodziło artyście. Gdy pierwszy raz je zobaczyłem na myśl przyszły mi malowane tuszem dzieła japońskiej sztuki haboku.

Po lewej stronie fresku widzimy dziwaczną postać pokrytą czerwonymi bąblami. Przy rozpoznaniu na pomoc przychodzą nam jej atrybuty: postać w ręku dzierży tyrs, a u jego stóp spoczywa pantera (widoczna lepiej na tym zdjęciu ). Wszystko to pozwala nam identyfikować postać jako przedstawienie Bachusa. Tajemnicze kule są więc niczym innym jak winogronem. Co ciekawe takie przedstawienie boga winnej latorośli, jako spersonifikowanej kiści winogron jest wyjątkowym w sztuce rzymskiej.

Jak więc widzimy, pozornie niedorzeczne przedstawienie nabiera głębszego sensu i doskonale wpisuje się w kult Agatodajmona- opiekuna pól i winnic.

Zdjęcie fresku znalazło się w domenie publicznej dzięki użytkownikowi Wikipedii WolfgangRieger. Warto zapoznać się ze zdjęciem na tej stronie, jest wrzucone w dużej rozdzielczości i najlepiej widać tam wszelkie szczegóły.