Twarze inowrocławskiej Ruiny

Przejeżdżając przez Inowrocław od strony Torunia, mija się niepozorny kościółek. To świątynia pw. NMP, potocznie zwana Ruiną, jeden z najstarszych kościołów na Kujawach. 

Westwerk kościółka.

Mimo tego, że zabytek był mi znany i wielokrotnie go mijałem, nigdy nie miałem okazji się mu przyjrzeć z bliska. Aż do zeszłego weekendu gdy odwiedziłem Inowrocław i korzystając z okazji przespacerowałem się tam wraz z moją Mamą. Nie będę się tutaj rozpisywał o historii czy architekturze kościoła. Tego możecie się dowiedzieć skądinąd. My przyjrzymy się kilku frapującym detalom. 

W północną ścianę budowli wmurowano kamienie z przedstawieniami twarzy. Wizerunki są bardzo schematyczne, widać jednak oczy, usta i nosy. Dwie z twarzy są rogate, jedna wydaje się posiadać zarost (albo wywalony na brodę język? ). Jedna, wmurowana bardzo wysoko, ma coś w rodzaju nakrycia głowy (może fryzura? ).

Broda czy język?

Tajemnicą pozostaje zarówno przeznaczenie jak i pochodzenie wizerunków. Dyskusja na ten temat toczy się już od połowy XIX w. i na pewno nie powiedziano w niej ostatniego słowa. Wg jednej z teorii są to płaskorzeźby romańskie, powstałe przy budowie kościoła, mające chronić północną (czyli narażoną na atak sił nieczystych ) ścianę i portal; inni widzieli w nich relikty słowiańskie, umieszczone w chrześcijańskiej świątyni w ramach "oswajania" pogaństwa. Bardzo ciekawym pomysłem jest połączenie tych przedstawień z kulturą lateńską.

Celtowie wierzyli, że to właśnie głowa mieści duszę człowieka i jego siły witalne (w sumie słusznie ). Głowy pokonanych wrogów konserwowano i ich posiadanie poczytywano sobie za wielki honor. Nie dziwi więc, że motyw ściętej głowy występował bardzo często w sztuce celtyckiej.

Maski z inowrocławskiej Ruiny miały by być w tej interpretacji pozostałością celtyckiego sanktuarium, ozdobionego reliefami ściętych głów. Bliskość grupy kruszańskiej kultury przeworskiej nadaje tej teorii dodatkowego kolorytu...

Wszystkie fotografie mojego autorstwa.