Żołnierz z ulicy Rumiankowej

Jesień 1876 roku, Londyn, Camomile Street. W miejscu dawnych, rzymskich murów miejskich trwają prace rozbiórkowe. W pobliżu fundamentów robotnicy znajdują fragmenty potłuczonych płaskorzeźb. Wezwani na miejsce dżentelmeni z magistratu rozpoznają w kamieniu dzieło Rzymian.

Żołnierz z ul. Rumiankowej.

Fundamenty zostają objęte wykopaliskami pod egidą Johna E. Price' a, przedstawiciela Towarzystwa Archeologicznego Londynu i Middlesex. W ich wyniku odkryto niekompletny nagrobek rzymski wykonany z oolitu. Relief przedstawiał naturalnej wielkości sylwetkę ludzką- nieznanego z imienia żołnierza rzymskiego z czasów panowania dynastii flawijskiej- drugiej połowy I w. n. e. W literaturze anglosaskiej zabytek ten występuje jako Camomile Street soldier- żołnierz z ulicy Rumiankowej.

W zasypisku wykopu odnaleziono także inne, liczne fragmenty kamieniarki rzymskiej. Jak i kiedy fragmenty grobowców trafiły do fundamentów umocnień? Stało się to zapewne w drugiej połowie IV wieku n. e. Były to czasy niespokojne, wymagające nadzwyczajnych środków zaradczych. By wznieść dodatkowe umocnienia poświęcono, być może zapominanie już i zapuszczone nagrobki.

Detale zapięć paenuli...

Pochylmy się nad samym przedstawieniem. Zachowane wymiary płaskorzeźby to 1,32 m wys. i 0,8 m szerokości w punktach skrajnych. Brakuje prawej ręki oraz stóp mężczyzny, z łuku nagrobka zachował się jedynie jeden pilaster, koło lewej ręki. Rzymski artysta przedstawił mężczyznę w sile wieku, gładko ogolonego, noszącego krótką fryzurę. Nasz żołnierz nosi prostą, rzymską tunikę przed kolano. Na nią zarzucił płaszcz o którym mowa była w poprzednim wpisie- paenulę. Zapięta jest ona z przodu w czterech punktach. Dwa górne to guziki, trzeci jest niestety zniszczony, a czwarty wygląda jak prosty kołek drewniany bądź kościany przełożony przez pętelkę. Być może był to przejaw specyficznej mody, albo nasz wojak po prostu pogubił guziki i zastąpił je ad hoc kołeczkiem. Płaszcz jest zrolowany na prawym ramieniu, dzięki czemu ręka jest wolna. Spod paenuli wystaje focale chroniące szyję.

pasa...

oraz zwoju i tabliczek.

Zapyta ktoś skąd w ogóle wiemy, że mężczyzna był żołnierzem? Identyfikujemy go bezbłędnie po dwóch rzeczach: mieczu i pasie. Gladius umieszczony jest po prawej stronie ciała, dzięki czemu wiemy, że mężczyzna nie był oficerem. Sam miecz reprezentuje typ który dziś nazywamy pompejańskim. Charakteryzował się on krótką, prostą, obosieczną głownią. Pas widoczny jest jedynie w postaci ozdobnego frędzla, nabijanego ćwiekami i zakończonego lunulą. W niezachowanej prawej ręce mogła się znajdować włócznia bądź inna broń drzewcowa. W lewej z kolei widzimy coś co można zinterpretować jako zwój oraz tabliczki do pisania. Być może artysta chciał jedynie zasugerować, że zmarły był osobą wykształconą. Bardziej kusząca jest jednak interpretacja mówiąca, że żołnierz za życia pełnił funkcje administracyjne w legionie bądź prowincji. Tego niestety już się nie dowiemy. Jak już wspomniałem nie zachowała się sławiąca go inskrypcja, pozostanie więc na wieki anonimowy. 

Post oparłem na artykule The Camomile Street soldier reconsidered M. C. Bishopa

 dostepnego w serwisie Academia.edu pod adresem https://www.academia.edu/2123832/The_Camomile_Street_soldier_reconsidered. W samym artykule znajdziecie też rysunki uwypuklające pewne szczegóły niewidoczne na fotografiach oraz rekonstrukcję całego nagrobka.

Zdjęcia pochodzą z flickra tegoż autora i są dostępne tutaj.